Justyna Łukaszewicz, „Włosko-polskie pogranicze literackie za panowania Stanisława Augusta”, Universitas, Kraków 2021
Autorka książki przeanalizowała świadectwa włosko-polskich relacji kulturowych za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, biorąc pod uwagę m.in. libretta oper wystawionych przez Wojciecha Bogusławskiego, dwie włoskie powieści oraz polskie edycje prawniczo-filozoficznych tekstów Cesarego Beccarii, Giacinta Dragonettiego i Gaetana Filangieriego. Efektem analiz polskich wersji tych utworów słynnych w drugiej połowie XVIII wieku, ale nadal w dużej mierze aktualnych, jest uwidocznienie roli pośrednictwa francuskiego. Francuskie wydanie wykorzystał także – tym razem przewrotnie – największy manipulator spośród przedstawionych tu polskich pośredników: tłumacz dzieła o życiu i masońskiej działalności Giuseppe Balsamo (Cagliostra), opublikowanego pod auspicjami inkwizycji. Tłem rozważań dotyczących przekładów i adaptacji jest obraz Włoch i Włochów w polskiej prasie drugiej połowy XVIII w., twórczości Ignacego Krasickiego oraz pamiętnikach ostatniego króla Polski.
Il libro contiene i risultati delle analisi del contributo che la cultura italiana ha fornito a quella polacca durante il regno di Stanislao Augusto (1764-1795). Sono stati analizzati, tra gli altri, quattro libretti d’opera tradotti da Wojciech Bogusławski, i due romanzi italiani pubblicati all’epoca in polacco, le edizioni polacche delle opere di Cesare Beccaria (Dei delitti e delle pene), Giacinto Dragonetti (Delle virtù e de’ premi) e Gaetano Filangieri (La scienza della legislazione), che costituiscono il contributo più significativo della cultura italiana all’Età dei Lumi in Europa, nonché un libro propagandistico nato nell’ambiente dell’inquisizione romana, contenente la storia della vita di Cagliostro e la critica della massoneria. Lo sfondo per lo studio dell’immagine dell’Italia nelle opere tradotte direttamente o indirettamente dall’italiano viene fornito dall’analisi dei riferimenti alla cultura italiana e agli abitanti dell’Italia rinvenibili nelle enciclopedie e negli articoli di stampa pubblicati in Polonia, nei rapporti dei viaggiatori polacchi, nelle opere di Ignacy Krasicki, e nelle memorie scritte in francese dall’ultimo re di Polonia, Stanislao Augusto Poniatowski. Il libro approfondisce la conoscenza dell’immagine letteraria dell’Italia e degli Italiani, mostra l’intensa attività dei traduttori in campo peritestuale e permette di osservare che la mediazione della cultura francese nella fortuna traduttiva delle opere italiane si svolse in modi differenti e diede esiti diversi.